Heb je het al ooit zo eens bekeken? Zie je jezelf als één van de vele bewoners in je tuin of ben je toch eerder heer en meester?

De mens en natuur vanuit filosofisch standpunt

Eeuwenlang werd ons vanuit de moderne Westerse filosofie geleerd dat alleen de mens als geestelijk wezen waardevol is en dat de niet-menselijke natuur mag gebruikt worden voor onze menselijke behoeften. Mens en natuur zijn in deze context letterlijk van elkaar gescheiden, de mens staat centraal en de natuur bestaat niet als dusdanig.

Vanuit die tijdsgeest werd en wordt ons nog steeds geleerd dat we de natuur moeten “helpen” als we in onze voedselproductie willen voorzien. Daarvoor zijn er meststoffen nodig, chemische meststoffen en soms organische meststoffen, insecticiden, herbiciden en pesticiden en genetische manipulatie, …

De natuur spiegelt ons echter een totaal ander verhaal. Vanuit de hoek van de Ecofilosofie en de Diepe Ecologie stroming vraagt men al lang aandacht voor “het wezen“ van de natuur. De natuur is immers geen mechanisch, dood geheel maar toont ons juist een ongelooflijke intelligentie.

De Romantische natuurfilosoof Schellings (1775-1854) maar ook veel ecofilosofen vandaag zien “de wereld en wij” werkelijk als één. Voor hen is de wereld een dynamisch geheel met een oneindige kracht waarin alles met alles verbonden is. Alles in de natuur heeft zijn unieke plaats en functie, het is een ongelooflijk schouwspel van oneindige wisselwerkingen tussen elkaar.

De mens is daarbij de hoogste manifestatie van de natuur, de natuur die tot bewustzijn is gekomen. Wat betekent: als bewustzijn is geworteld in de natuur, moet omgekeerd de natuur ook zaadjes van bewustzijn in zich dragen. En dat blijkt inderdaad in hedendaags onderzoek duidelijk. Spontane zelforganisatie zien we in elk deel van de natuur: in onze cellen die miljoenen functies per dag uitvoeren zonder dat wij er iets voor moeten doen, bij kristalvorming, bij het zelforganiserend vermogen van mierennesten, bijenvolken en spreeuwenwolken en nog zoveel meer…

Schellings en Bruno Latour, één van de belangrijkste ecofilosofen van deze tijd, vraagt dat de mens als zelfbewust wezen zijn verantwoordelijkheid opneemt ten aanzien van de natuur. Wij zijn namelijk de enigste wezens die de natuur zo hebben kunnen verwoesten en tegelijkertijd de enigste die het kunnen herstellen.

Behalve in Europese filosofiën vind je dit ook terug in de leer van het Boeddhisme waar men geen onderscheid maakt tussen de mens en andere levende organismen en alles in een onderlinge verbondenheid ziet.

Deze filosofische strekkingen laten ons op een andere manier naar de wereld kijken en ook naar onze kleine wereld, de tuin. Als we ons realiseren dat we maar één van de bewoners van onze tuin zijn, gaan we mogelijks meer nadenken over de impact van onze handelingen. Of een stap verder, we zouden kunnen bedenken hoe wij met dieren, insecten, micro-organismen, schimmels en bacteriën en nog zoveel meer… optimaal kunnen samenleven.

Als aanvulling hierbij een filmpje van “We Here” (een eco-kunstcollectief) die dezelfde inzichten promoot.

Even een momentje om in eigen boezem te kijken…

  • Hoe sterk voel jij je verbonden met de natuur?
  • In hoeverre waardeer je het leven in de natuur, je tuin, je huis?
  • Geloof jij dat de natuur impact heeft op je gezondheid?
  • Geloof jij dat je jezelf schaadt, als je ecosystemen schaadt? (denk bijvoorbeeld aan de turfwinning)
  • Ben je gemotiveerd om de natuur te ondersteunen in het algemeen en in het bijzonder in je tuin?
  • Staat voor jou de mens of het ecosysteem van de aarde centraal?

Samenleven met de natuur betekent het opgeven van vrijheden!

Keizersmantel

Op het eerste zicht lijkt het zo wel. Vrijheid en verantwoordelijkheid worden vaak als tegenhangers van elkaar gezien. Als we verantwoordelijkheid ten aanzien van de natuur moeten opnemen, zal dit onze vrijheid beperken. Denk hierbij maar aan de huidige klimaatproblemen en hoe moeilijk we tot effectieve acties kunnen komen, juist om die reden dat we onze verworvenheden niet willen loslaten. Maar is dat wel zo? Want wat als we de aarde nog verder vernietigen en daarmee ook onszelf? Zijn we dan vrijer?

Ook in onze tuin houden we graag vast aan onze gewoontes maar…

  • Wist je dat je door het gebruik van insecticiden ook de nuttige insecten dood en daardoor de balans in je tuin verstoort?
  • Wist je dat je door het gebruik van meststoffen het bodemleven in de grond afdood waardoor de bodem zijn natuurlijke functie niet meer kan opnemen?
  • Wist je dat in onze tuinen en in de natuur een overmaat aan stikstof en fosfor aanwezig is waardoor de oorspronkelijke plantengroei verdwijnt?
  • Wist je dat inheemse sierplanten een veel grote meerwaarde bieden in het kader van biodiversiteit ten opzichte van exoten?
  • Wist je dat sierplanten en kamerplanten beter groeien als je rekening houdt met hun natuurlijke biotoop?
  • Wist je dat water in de tuin essentieel is om de biodiversiteit te bevorderen?

Artikels die je helpen om van je tuin meer natuur te maken

Biogroei tuin

Oude gewoontes en overtuigingen loslaten en iets nieuws proberen biedt ruimte voor groei en ontwikkeling.

Je kan beginnen met kleine stappen en groeien in dit verhaal zonder alles overboord te gooien. Wij bij Biogrowi hebben meer dan 30 jaren ervaring met natuurlijk tuinieren en weten dat het absoluut mogelijk is. De natuur wil ons zoveel hulp bieden als wij de natuur hiertoe de kans geven. In volgende artikels lees je vele tips & tricks om de overstap te maken.

Ook interessant om te lezen: