Wat is de betekenis van een wadi?

Wadi is het Arabisch woord voor een droogvallende rivierbedding maar levert ook een mooi Nederlands acroniem op. Het is de afkorting voor Water-Afvoer-Drainage-Infiltratie. Kort samengevat is een wadi een beplante greppel met een doorlatende bodem waar het water naar toe kan stromen en infiltreren. Een wadi is dus geen vijver.

Reeds 25 jaar is men in Nederland bezig met het aanleggen van wadi’s. Bijna elke gemeente heeft momenteel één of veel wadi’s op hun grondgebied. De bedoeling is om het overtollige regenwater af te voeren naar een groene strook waar het water in de wadi gebufferd wordt, gezuiverd om vervolgens langzaam in de ondergrond te infiltreren. Een wadi herbergt een infrastructuur onder de grond die zorgt dat deze functies goed kunnen uitgevoerd worden.

Waarom regenwater bufferen?

https://blog.ebben.nl/wadi-het-belang-van-een-goed-ontwerp-en-juiste-inrichting

De klimaatopwarming zorgt voor steeds drogere periodes afgewisseld met zware regenval. Dit zorgt voor een overbelasting van de rioleringen en lage grondwaterpeilen. Dankzij het aanleggen van wadi’s wordt de riolering ontlast en het grondwaterpeil aangevuld. Bij zeer zware regenval zorgen gemeentes dat het overtollige water vanuit de wadi naar beken of rivieren afgeleid worden.

Ook in particuliere tuinen zie je steeds meer wadi’s opduiken; een mooie Eye catcher met een nuttige functie! De bedoeling is immers het regenwater te bufferen en het te laten infiltreren in de ondergrond. Je bouwt dus een natuurlijke waterafvoer in je tuin. Met een wadi vul je de grondwaterlaag in jouw tuin aan waardoor bomen en planten meer water ter beschikking krijgen en beter groeien.

Heb je al een regenton staan? Dan kan je het overtollige water van de regenton met een regenwaterklep afvoeren naar een wadi in je tuin. Je kan ook één of meerdere dakgoten loskoppelen van de riolering en naar de wadi afleiden.

Woon je in een hellend landschap, dan kan je het regenwater dat van hogerop komt via een drainagebuis afleiden naar je wadi in je tuin.

Voorwaarden om een wadi te kunnen aanleggen

Niet elke tuin is even geschikt om een wadi aan te leggen. De waterdoorlatendheid en de natuurlijke grondwaterstand zijn hierbij bepalende factoren.

  • De grond in je tuin moet voldoende waterdoorlatend zijn. Je kan dit testen met de emmertest. Graaf hiervoor een gat van 30 cm diep. Giet hierin een emmer water en controleer hoe lang het duurt vooraleer het water is weggesijpeld.
    • Binnen 15 minuten: hoge waterdoorlaatbaarheid.
    • Minder dan 60 minuten: gemiddelde doorlaatbaarheid.
    • Meer dan 60 minuten: lage waterdoorlaatbaarheid.
  • In het laatste geval is je tuin niet zo geschikt om een wadi aan te leggen.
  • De grondwaterstand mag van nature niet hoger zijn dan 0.80 m onder het maaiveld, anders kan het opgevangen water niet voldoende infiltreren. Idealiter ligt het maximale grondwaterpeil 1.5 meter of meer onder het maaiveld. In laag gelegen gebieden kunnen vaak geen wadi’s worden aangelegd.
  • Zorg dat de wadi minstens 3 m van je huisgevel verwijderd ligt en minstens 2 m van grote bomen in je tuin. Uiteraard moet de wadi ook op voldoende afstand van de buren worden aangelegd

Hoe groot moet de wadi zijn in je tuin

De grootte van de wadi wordt bepaald door de hoeveelheid water dat je wilt bufferen in je tuin. Gemiddeld is de grootte van de wadi 5 tot 10 % van het oppervlak dat je wilt afvoeren.

Maar je kan het heel eenvoudig houden door bijvoorbeeld in je voortuin een stuk gras dieper te leggen zodat het dienst doet als wadi en het regenwater niet naar de straat afloopt. Zo voorzie je je grasveld van een waterbuffer.

Wil je een wadi die in staat is om het dakwater te bufferen, dan moet de wadi groot genoeg zijn om het regenwater bij een felle bui op te vangen. Hieronder een voorbeeld hoe je dit kan berekenen.

Voorbeeld

Je berekent de dakoppervlakte alsof je huis een plat dak heeft.

Je huis heeft een grondoppervlakte van 60 m² en een schuin dak met een regenpijp aan de voorkant en een regenpijp aan de achterkant. Er is per regenpijp dan 30 m² dak aangesloten.

We houden hier rekening met een stortbui van 40 mm neerslag. Omgerekend naar m² is 40 mm neerslag gelijk aan 40 liter/m². Dit komt sinds de klimaatopwarming regelmatig voor. Bij een dak van 30m² stroomt er dus 1200 liter water van je dak af. Dit water moet je wadi kunnen opvangen als je alle dakgoten zou willen loskoppelen.

Valt er nog meer regen? Ook dan moet het water weg kunnen! Zorg alleszins dat het water niet naar je huis kan lopen. Het beste is als de wadi via een overloop stroomt naar een lager gelegen deel van je tuin of via een overloop met stankslot naar de riolering.

In een kleine tuin zal de wadi dieper moeten worden uitgegraven om voldoende water te kunnen bufferen en zal je maar een deel van het dakwater kunnen opvangen. Onderzoek op voorhand steeds de haalbaarheid.

Hoe een wadi aanleggen om water van het dak te bufferen?

Leg de wadi op de juiste plaats. Kies een plek in je tuin die lager ligt of waar het water van nature naartoe stroomt.

Afhankelijk van de bodemstructuur (zandgrond of leemgrond), zal de opbouw van je wadi anders zijn. Zandgrond is goed doorlatend, terwijl leemgrond minder snel water doorlaat, wat een andere opbouw vereist.

1. Aanleg van een wadi op zandgrond

1. Graaf de kuil of een greppel

Graaf een kuil of greppel van 30 tot 50 cm diep, afhankelijk van hoeveel water je wilt bufferen.

2.Vorm de wadi

De schuine hellingen moeten dubbel zo lang zijn als de wadi diep is.

  • Bij een diepte van 30 cm: De wadi heeft schuine hellingen van 60 cm aan elke kant. Dit resulteert in een wadi van minstens 1,20 m breed en 1,20 m lang.
  • Bij een diepte van 50 cm: De hellingen zijn 1 meter lang aan elke kant, wat de wadi minstens 2 m breed en 2 m lang maakt.

3. Vergroot de capaciteit

Het diepste punt van de wadi bevindt zich in het midden van de greppel. Je kunt dit verbreden om de wadi groter en langwerpiger te maken, waardoor je meer water kunt bufferen.

4. Beplanten van de wadi

Aangezien je op zandgrond werkt, hoef je geen verschillende lagen aan te brengen. Na het uitgraven kun je de bodem direct bedekken met een laag tuinaarde, gemengd met compost of wormenaarde, om de wadi te beplanten. De overtollige aarde kun je gebruiken voor een verhoogde border of verspreiden over de tuin.

Afbeelding centreren Wadi aanleggen op zandgrond

2. Aanleg van een wadi op zandleem- of kleigrond

1.Graaf de kuil of greppel

Graaf een kuil van 30 tot 50 cm diep, afhankelijk van de hoeveelheid water die je wilt bufferen. Graaf de kuil nog eens 15 cm dieper, omdat de uitgegraven grond later teruggeplaatst wordt.

2.Vorm de wadi: de schuine hellingen moeten dubbel zo lang zijn als de wadi diep is.

  • Bij een diepte van 30 cm: Schuine hellingen van 60 cm aan elke kant, wat de wadi minimaal 1,20 m breed en 1,20 m lang maakt.
  • Bij een diepte van 50 cm: Schuine hellingen van 1 meter, waardoor de wadi minstens 2 m breed en 2 m lang is.

3.Aanleg van een infiltratiekoffer

Onder het diepste punt van de wadi graaf je een infiltratiekoffer. Een infiltratiekoffer is niet meer als een wateropvangsysteem in de grond. De grootte van de koffer hangt af van de grootte van de wadi en de doorlaatbaarheid van de bodem. Ingeval van zware grond zorgt de infiltratiekoffer ervoor dat het water snel genoeg in de grond sijpelt. Een koffer van 1 tot 2 m diep en ongeveer 1 m breed is al mooi.

Zorg voor een overloop die je via een buis vanuit de wadi leidt naar een lager stuk tuin of naar de riolering om te vermijden dat bij zware regenval de wadi overstroomt.

4.Opties voor de infiltratiekoffer

Je kunt kiezen tussen het zelf maken van een infiltratiekoffer of het kopen van infiltratiekratten.

Zelf een infiltratiekoffer maken:

  • Bekleed de uitgegraven kuil met geotextiel, zodat alle zijkanten bedekt zijn en er genoeg overblijft om de koffer na het vullen af te sluiten.
  • Vul de kuil met grove grind of lavastenen.
  • Sluit de koffer af door het geotextiel bovenop te vouwen. Zo is de koffer volledig omhuld door geotextiel, wat voorkomt dat de koffer dichtslibt.
  • Ook de uitgegraven sleuf van de wadi kan je tenslotte nog bekleden met het geotextiel.

Infiltratiekratten kopen:

  • Leg eerst een laag grind op de bodem van de kuil.
  • Plaats het geotextiel en zet vervolgens de infiltratiekratten erin.
  • Wikkel de kratten volledig in geotextiel en vul de ruimte eromheen met grind. Dit zorgt voor stabiliteit en voorkomt dichtslibben.
  • Vul eventueel extra grind bovenop de kratten om het geotextiel op zijn plaats te houden.
  • Ook de uitgegraven sleuf van de wadi kan je tenslotte nog bekleden met het geotextiel.

5. Terugplaatsen van de grond en beplanten

Na het plaatsen van de infiltratiekoffer breng je een deel van de uitgegraven grond terug in de wadi, gemengd met compost of wormenaarde. Hierin kan je zaaien of planten.

De overtollige aarde kan je in een dunne laag verspreiden in je tuin of je kan een verhoogde border aanleggen.

Afbeelding centreren Wadi aanleggen op zandleem of leemgrond

3. Nog enkele tips

Als je het regenwater van je dak wilt opvangen, koppel je de regenpijp los van de riolering en voer je via een buizensysteem of een open goot het water tot in de wadi. Leg daar waar de buis in de wadi komt een laag grind of wat grotere stenen zodat de grond niet weggeslagen wordt bij hoge instroom. De regenpijp moet niet in de grond ingegraven worden.

Wil je overtollig water van een helling opvangen, leg dan een drainagebuis van die plaats tot in de wadi.

Wadi beplanting

Er zijn verschillende opties.

  • Het eenvoudigste is in de wadi wilde planten te laten groeien.
  • Je zou gras kunnen inzaaien waardoor de wadi kan gemaaid worden maar dit is niet de meest ecologische keuze.
  • Je kan vaste planten voor de wadi kopen die wisselende omstandigheden aankunnen; zowel droge als natte voeten. Voorbeelden hiervan zijn:
  • Grote kattestaart (Lythrum salicaria)

    Moerasspirea (Filipendula ulmaria)

    Moeras-vergeet-mij-nietje (Myosotis scorpioides)

    Kleine Lisdodde (Typha angustifolia)

    Penningkruid (Lysimachia nummularia)

    Zegge variëteiten (Carex)

    Echte valeriaan (Valeriana officinalis)

  • Cruydt hoeck biedt speciale zadenmengsel aan om in de wadi te zaaien. Je kan kiezen tussen een wadimengsel voor lichtere of zwaardere grond of een bloemenweide voor lichte grond.

De juiste wadi planten zijn afgestemd op deze habitat en gaan beter en dieper wortelen. Dit zorgt voor een levende bodem waardoor de bodem open blijft en het water makkelijker infiltreert.

Voordelen van een wadi?

  • De wadi heeft een bufferfunctie: het overtollige water dat op korte tijd valt, kan gebufferd worden en komt niet in de riool terecht.
  • De wadi helpt je in je tuin om wateroverlast te vermijden en droogte te overbruggen.
  • Het geïnfiltreerd regenwater komt ten goede van de planen.
  • Als je de wadi natuurvriendelijk inricht, heeft deze ook een grote waarde voor de biodiversiteit. Inheemse kruiden en bloemen trekken bijen en vlinders aan. Indien de beplanting hoog genoeg groeit, kunnen ook amfibieën en kleine zoogdieren zich hierin verplaatsen.
  • Planten en water in de tuin hebben een verkoelend effect op je tuin.

Wadi nadelen

Het enigste nadeel aan een wadi is dat hij om een beetje onderhoud vraagt.

Controleer de wadi regelmatig op verstoppingen, bij de toevoer en overloop.

Door de aanwezige bomen in de buurt van een wadi kan de bodem bedekt geraken met bladeren. Indien nodig, verwijder overtollige bladeren om dichtslibben van de wadi te voorkomen.

Een graswadi wordt net als gazon om de twee weken gemaaid.

Ingeval de wadi ingezaaid werd met een wadi zadenmengsel of beplant met inheemse planten, kan je in februari-maart de planten terug snoeien. Zo vormen de bloemschermen in de winter nog verblijfplaatsen voor insecten.

Ook interessant om te lezen: