Waarom fruitbomen snoeien?
Snoeien is de belangrijkste onderhoudstaak bij fruitbomen. Snoeien van fruitbomen is om verschillende redenen belangrijk:
- Bepaalde fruitsoorten dragen vruchten op het eenjarig hout, denk maar aan frambozen en druivenranken. Snoeien is dus noodzakelijk om vruchten te dragen.
- Perziken groeien voornamelijk op één of tweejarig hout. De oudere takken snoei je weg.
- Dode takken, recht opgroeiende takken en kruisende takken worden altijd verwijderd.
- Een open takkenstel zorgt voor lucht en licht in de boom: voldoende lucht zorgt voor minder schimmels en voldoende licht is belangrijk voor een goede bloemvorming en afrijping van het fruit.
- Het inkorten van de horizontale takken, is nodig om ook binnenin de kruin vruchtvorming te krijgen. Zo niet zullen enkel op de uiteinden van de takken vruchten groeien.
- Door te snoeien, verjong je het vruchthout en blijft de boom langer vruchten produceren.
- Dankzij snoeien blijft de boom in vorm. Zeker bij leifruit en fruithagen is de vorm belangrijk.
- Dankzij snoeien kan de omvang van de boom beperkt worden, denk maar aan snelle groeiers zoals vijgenbomen.
Wanneer fruitbomen snoeien?
Fruitbomen kunnen zowel in de winter als in de zomer worden gesnoeid. De fruitsoort en het doel van de snoei is hierbij bepalend. De wintersnoei zorgt voor groei van takken met vruchtvorming, de zomersnoei remt de groei ten voordele van de vruchten.
Het is een kunst om een mooi evenwicht te vinden tussen beiden. Gezien de eerste jaren alle energie gaat naar de groei van de takken, worden er nog geen vruchten gevormd.
Wintersnoei
Met de wintersnoei stimuleer je de scheutvorming dit wil zeggen takken die je inkort, gaan vertakken en terug uitgroeien. Maar tegelijk krijg je de vorming van waterlot rond de snoeiwonden, dit zijn verticaal opgroeiende scheuten.
Deze worden bij de zomersnoei verwijderd. De wintersnoei is vooral de eerste 4 jaren na de aanplanting noodzakelijk om de boom zijn definitieve vorm te geven.
De wintersnoei kan van november tot en met maart gebeuren. Bij steenvruchten gebeurt de wintersnoei voor of na de bloei, dus ook nog in april. De bladeren moeten eerst afgevallen zijn, wat niet altijd het geval is in november! Dus hoe later in de winter, hoe beter. Minder kans op zware vorst en vruchtboomkanker en minder groei van waterlot.
Voordelen wintersnoei
Doordat er geen bladeren aan de bomen zijn, zie je goed wat moet weggesnoeid worden. De winter is dus ideaal voor de vormsnoei.
Zomersnoei
De zomersnoei daarentegen zorgt voor groeiremming. De sapstroom is dan reeds aan het dalen waardoor geen waterlot rond de snoeiwonden ontstaat. Bij de zomersnoei wordt de aanwezige waterlot van de wintersnoei verwijderd.
De zomersnoei kan je toepassen vanaf 21 juni tot drie weken voor de bladval. Fruitbomen met steenvruchten worden het best gesnoeid na de pluk en ten laatste voor half september.
Snoei nooit bij vorst, regen of als de bladeren opkomen en vallen.
Voordelen zomersnoei
We zijn gewoon om in de winter te snoeien maar eigenlijk heeft een zomersnoei meer voordelen.
- Geen waterlot rond de snoeiwonden.
- De snoeiwonden herstellen zich sneller dan in de winter.
- Door een zomersnoei, komt er extra energie vrij voor de rijpende vruchten.
- Er komt meer licht op de vruchten wat de rijping ook bevordert.
Wanneer wat snoeien? Wanneer welke fruitboom snoeien?
Pitvruchten snoeien
Appel-, perenbomen en mispels snoei je in de winter, liefst in februari -maart of in de zomer, afhankelijk van wat je beoogt met de snoei.
Hoe een appelboom en perenboom snoeien?Steenvruchten snoeien
Steenvruchten zoals kersen, pruimen, perziken en abrikozen snoei je voor of na de bloei en na de oogst tot half september.
Kersen en pruimen snoei je best zo weinig mogelijk om te voorkomen dat ze minder vruchten gaan geven en ingangspoorten ontstaan voor schimmels, vooral kersen zijn hieraan heel gevoelig. Kersen en pruimen dragen het meeste fruit op meerjarig hout vandaar dat er geen verjongingssnoei nodig is.
Perziken moet wel jaarlijks gesnoeid worden omdat de boom vruchten draagt op éénjarig hout.
Druif snoeien
Wijnranken snoei je in december of januari: de ranken die vruchten hebben gedragen snoei je terug op twee ogen (knopen). Hieruit komen nieuwe groeischeuten met druiventrossen.
De druif vraagt ook een zomersnoei. Dit doe je op het moment dat de jonge trossen aan de twijgen hangen. De twijgen snoei je terug tot 3 bladeren boven de druiventros.
Meer weten over hoe druiven snoeien?Amandelboom snoeien
De amandelboom snoei je bij voorkeur net na de pluk. Ook hier snoei je zo weinig mogelijk, enkel takken die geen vruchten meer dragen, beschadigde of dode takken of takken die recht omhoog groeien.
Leifruit snoeien
Klimfruit zoals kiwi en kiwibes snoei je zowel in de winter als de zomer om de sterke groei onder controle te houden. De wintersnoei doe je in november-december en de zomersnoei van april tot en met juli. In de zomersnoei worden de lange, eenjarige scheuten teruggesnoeid tot 15 cm. De vruchten ontstaan dicht bij de hoofdtak.
De hoofdtak moet mooi recht worden aangebonden, de kiwibes mag zich niet rond steunpalen wikkelen. Dit verzwakt de plant. De zijtakken worden mooi smal gehouden.
Vijgenboom snoeien
Vijgenbomen snoei je tussen november en januari na de bladval. Oudere en onvruchtbare takken evenals sterk groeiende maar onvruchtbare scheuten mogen verwijderd worden.
Sterk terugsnoeien, dus ook dikke takken wegnemen, doe je altijd in de winter. Bij sterke snoei krijg je een aantal jaren geen vruchten. Sterke terugsnoei is nodig als je struiken wilt verplanten.
Notenboom snoeien
De walnotenboom snoei je enkel als het echt nodig is. Dit doe je onmiddellijk als de bladeren afgevallen zijn. Niet in de volle winter snoeien, zo vermijd je vorstschade.
Hoe snoeien?
Hier de belangrijkste basisregels:
- Snoei met het juiste materiaal. Een snoeischaar met twee snijdende vlakken (papegaaivorm) is veel beter dan met één snijdend vlak. Voor takken dikker dan 1.5 cm gebruik je een takkenschaar. Dikke takken (met een diameter van 3 cm of meer) moet je met een snoeizaag wegnemen.
- Verwijder eerst de afgestorven en kruisende takken.
- Snoei de verticaal, opgaande scheuten (waterlot) bij de zomersnoei weg. Wil je dit ook in de winter doen, laat enkele waterloten staan; anders komen ze allemaal terug.
- Zijscheuten (horizontale takken) snoei je voor 1/3 tot maximum voor de helft weg. Dit is afhankelijk van hoe sterk je de groei wilt stimuleren.
- Bij het inkorten van een tak , snoei je een enkele millimeters boven een naar buiten wijzende knoop, schuin naar beneden. Zo blijft de wonde droog. Knip je te ver van de knoop, krijg je een uitdrogend stompje dat gevoelig is aan schimmels.
- Om zware takken weg te nemen, zaag je eerst de helft van de tak weg. Zo voorkom je dat de tak onder zijn eigen gewicht gaat afbreken.
- Bij de zomersnoei moet je de gemaakte wonden niet afdekken, de boom herstelt zichzelf snel. Bij de wintersnoei kan je eventueel Lac Balsem gebruiken; dit product stimuleert het weefsel dat zorgt voor het dicht groeien van de wonden. Voor grote wonden kan je gebruik maken van propolistinctuur.
Snoei met het juiste materiaal
Snoei de verticaal opgaande scheuten bij zomersnoei weg
Snoei bij naar buiten wijzende knoop, schuin naar beneden
Hoe jonge fruitbomen snoeien?
een jonge fruitboom moeten altijd in de winter worden gesnoeid. Met de wintersnoei stimuleer je de groei van de jonge bomen. Dus daar waar je bij volwassen en oude bomen een onderhoudssnoei geeft via zomer- of wintersnoei, geef je jonge bomen een wintersnoei zodat ze na verloop van enkele jaren optimaal vruchten dragen. De wintersnoei doe je drie opeenvolgende jaren.
Stappenplan wintersnoei:
- Bekijk de kruin van de boom en zoek 3 tot 4 gesteltakken die je wilt behouden. Kies de takken zo uit dat elke tak in een andere richting staat, zo ontwikkelt zich een evenwichtige kroon. Alle andere zijtakken mogen tot enkele mm van de stam weg gesnoeid worden.
- De gesteltakken staan in een hoek van 45 tot 60° ten opzichte van de stam. Is dit niet het geval, dan laat je de gesteltakken afbuigen. Dit doe je door aan de ene kant een koord aan de tak te binden en aan de andere kant de koord rond een steen te binden. Je legt de steen op de grond waardoor je de tak lichtjes afbuigt naar buiten.
- De gekozen gesteltakken snoei je 1/3 terug, op een naar buiten wijzend oog (30 tot 40 cm overhouden).
- De harttak inkorten, wel 80 cm overhouden boven de entplaats.
- De volgende twee winters kort je deze gesteltakken telkens opnieuw in waardoor er veel zijtakken gaan groeien. Groeit de twijg sterk, weinig inkorten. Groeit de gesteltak traag, dieper insnoeien. Hoe meer je insnoeit, hoe meer je de groei stimuleert.
- Sterke groeier: 1/3 inkorten
- Matige groeier: ½ inkorten
- Zwakke groeier: 2/3 inkorten
- Het deel dat de harttak gegroeid is, terug inkorten.
- Zijtakken die te stijl of te veel naar binnen groeien, neem je weg.
Stappenplan zomersnoei:
- Waterlot wegsnoeien na 21 juni.
- Als je alleen de sterkste waterlot in de zomer wegneemt, gaan de zwakkere meestal vruchthout vormen. Hoe doe je dat? Je laat een zwak waterlot staan aan de zijkant, snoeit dit terug op 3 ogen of je wacht tot er vruchtknoppen gevormd zijn en snoeit dan terug tot op die vruchtogen.
Onderhoudssnoei na 4 jaren
Fruit op eenjarig hout gekweekt is smakelijker en groter dan vruchten die op meerjarig, oud hout groeien. Daarom is het belangrijk voor bepaalde fruitsoorten om een onderhoudssnoei uit te voeren.
De onderhoudssnoei voer je in de zomer uit. Voor appels en peren volstaat dergelijke snoei om de 3 tot 5 jaar.
De gesteltakken worden niet meer gesnoeid.
Zoveel mogelijk streven naar enkelvoudige takken. De zijtakken die teveel vertakt zijn of naar binnen groeien mogen worden weggesnoeid. Kruisende takken volledig wegnemen. Bij vorken die gevormd zijn, één tak wegknippen zodat de andere tak als enkelvoudige tak rechtdoor kan groeien.
Rechtopstaande zware scheuten op de zijtakken terug snoeien tot 3 à 4 bladeren. Daar ontstaan dan vruchtknoppen.
Takken die naar onder groeien of te laag groeien, volledig wegnemen.
Als de bomen nabloeien in de zomer, alle bloemen wegsnoeien want dit geeft kans op schimmelziektes.
Hoe moet ik een leiboom snoeien?
Voornamelijk appels en peren worden in leivorm gesnoeid. Je leest hierover alles bij de appelboom en perzikboom.
Veel gemaakte snoeifouten
Op de verkeerde moment snoeien
Als je op de verkeerde moment snoeit, verzwak je de boom of struik en kan dit het jaar nadien leiden tot schimmels.
Niet alle bomen en struiken mogen op dezelfde moment gesnoeid worden. Lees de rubriek ‘wanneer wat snoeien’ vooraleer je de snoeischaar vast neemt!
Teveel weg snoeien
Takken en bladeren zorgen voor de voedselvoorziening van de boom of struik. Verwijder je teveel takken in één keer, dan veroorzaakt dit stress voor de boom. Stress veroorzaakt net als bij ons ziektes. Meer lezen over stress bij planten?
Het beste is om maximaal 1/5 weg te nemen. Dit is echter niet altijd mogelijk, denk maar aan grote struiken die je wilt verplanten. In dat geval laat je zoveel staan als mogelijk, zodat de struik hanteerbaar wordt.
Na het herplanten, moet de boom zeer regelmatig en veel water krijgen om aan te slaan.
Houtachtige struiken tot tegen de grond wegsnoeien, is niet aan te radend tenzij ze via ondergrondse uitlopers weer nieuwe takken aanmaken. Dit is bijvoorbeeld het geval bij frambozen.
De takken die het jaar zelf vruchten hebben gedragen, mogen tot tegen de grond worden weggesnoeid omdat er nieuwe takken gevormd worden door ondergrondse uitlopers.
Te hoog boven of te kort bij de knoop snoeien
Bij het inkorten van zijtakken, snoei je net boven een naar buiten uitlopend oog. Laat enkele millimeters hout boven de knoop staan, zo beschadig je de ogen niet tijdens het snoeien. Dit hout gaat afsterven. Hoe langer het afgestorven uitsteeksel is, hoe gevoeliger dit is voor schimmels.
Dode takken laten staan
Dode takken kunnen om allerlei redenen ontstaan: verkeerd snoeien, vorstschade, stormschade of takken die tegen elkaar wrijven. Deze plekken vormen ingangspoorten voor bacteriën en schimmels en kan je best zo snel mogelijk weg nemen.
Recht snoeien in plaats van schuin
Als je een zijtak inkort, snoei altijd schuin zodat bij regen het water van de tak afloopt. Bij recht snoeien kan het water gemakkelijker op de wonde blijven staan en is er meer kans dat je schimmelinfecties krijgt.
Kankerplekken laten staan
Kankersporen verspreiden zich via de lucht en dringen via snoeiwonden of andere wonden de boom binnen. Er zijn verschillende kankersoorten. Vruchtboomkanker komt vooral op appels voor terwijl bacteriekanker (ook bacterievuur genoemd) vooral voorkomt bij Prunus soorten (pruimen, kersen, sleedoorn, amandelen).
Snoeischaar niet ontsmetten
Ontsmet het snoeimateriaal (snoeischaar, takkenschaar en handzaag) met ethanol of een dettoloplossing, zeker als je kankerplekken of andere schimmels hebt weggesnoeid.
Ook interessant om te lezen:
