Een gezonde bodem is essentieel voor een sterke tuin. En het geheim van een gezonde bodem ligt in het bodemleven, vooral de micro-organismen die er wonen. Deze kleine organismen spelen een cruciale rol in het verbeteren van de bodemstructuur, het bevorderen van plantengroei en het creëren van een voedzame omgeving voor planten.
Wat zijn micro-organismen in de bodem?
Micro-organismen in de bodem zijn kleine levende wezens, zoals bacteriën, schimmels, aaltjes, wormen en andere bodemdiertjes zoals mijten, springstaartjes, insectenlarven en pissebedden.
Zo bevat 1 gram gezonde bodem maar liefst 16.000 soorten bacteriën, 10 tot 500 meter schimmeldraden, en tussen de 1 tot 5 miljard bacteriën. Ze zijn onzichtbaar voor het blote oog, maar ze hebben een enorme invloed op de gezondheid van de bodem en de planten die erin groeien.
Hoe meer biodiversiteit in het bodemleven, hoe weerbaarder de planten worden tegen ziekten en schimmels. In de bodem is ieder micro-organisme een specialist en heeft ook elke soort zijn plaats!
Wat doen micro-organismen in de bodem?
Micro-organismen hebben een belangrijke rol in het afbreken van organisch materiaal, het verbeteren van de bodemstructuur, het vrijmaken van voedingsstoffen voor planten, en het bevorderen van de plantgezondheid. Hieronder bespreek ik in detail de verschillende functies van micro-organismen:
Verbeteren van de bodemstructuur
Micro-organismen produceren stoffen die de bodemstructuur verbeteren. Bijvoorbeeld, bacteriën scheiden slijmstoffen uit die de bodemdeeltjes aan elkaar binden, waardoor een kruimelige bodem ontstaat die goed lucht en water vasthoudt. Regenwormen doen hetzelfde en gaan tevens door gangen te graven de bodem beluchten en het organisch materiaal doorheen de bodem beter verdelen. Een gezonde bodemstructuur rijkt naar bosgrond.
Afbraak van organisch materiaal
Micro-organismen helpen bij de afbraak van organisch materiaal, zoals dode planten, bladeren en takken.
De grotere micro-organismen gaan het organisch materiaal in stukken knippen en verkleinen terwijl vervolgens de kleine micro-organismen zorgen voor de verdere afbraak.
Gemakkelijk afbreekbaar organisch materiaal wordt door de micro-organismen snel omgezet in voedingsstoffen voor de planten. De moeilijk afbreekbare plantenweefsels worden trager afgebroken en uiteindelijk omgezet tot humus.
Vastleggen van stikstof in de bodem
Planten kunnen zelf geen stikstof uit de lucht opnemen. (Ze nemen wel CO2 op uit de lucht). Er zijn twee groepen bacteriën die dat wel kunnen: de in symbiose levende wortelknobbelbacteriën en vrijlevende bacteriën.
Wortelknobbelbacteriën danken hun naam aan het feit dat de bacteriën in knobbels of hoopjes op de wortel van vlinderbloemige planten leven. Ze krijgen van de plant suikers om te leven, in ruil geven ze aan de planten stikstof.
Planten die wortelknobbelbacteriën bevorderen zijn: luzerne, klaversoorten, erwten, veldbonen, tuinbonen, wikken, bonen, lupine en soja. Door regelmatig deze soorten te zaaien en geen stikstofmeststof te geven, bevorder je de ontwikkeling van deze bacteriën.
Bestrijden van schadelijke micro-organismen
In de bodem is er een constante machtsstrijd gaande tussen de gunstige en schadelijke organismen.
Van nature is er een kleine groep gunstige micro-organismen en een kleine groep schadelijke micro-organismen in de grond aanwezig en een grote groep neutrale volgelingen. De volgelingen wachten af wie die overhand krijgt. Dan passen ze zich aan en volgen de overwinnaar.
Als de gunstige micro-organismen de overhand krijgen, wordt het bodemleven in het algemeen gezonder en krijgen schadelijke bacteriën en schimmels geen kans meer. Ze worden als het ware weg geconcurreerd.
Hoe bevorder je gunstige micro-organismen in je bodem
Een gezonde bodem bevat een rijke diversiteit aan micro-organismen. Hierbij tips om dit het bodemleven te bevorderen.
- Vermijd grondbewerkingen zoals spitten en frezen. Dit doodt bacteriën en schimmels omdat de grondlagen gekeerd worden. Gebruik indien nodig een woelvork.
- Mulch je bodem het jaar rond met organisch materiaal, zowel in de siertuin, moestuin als op het gazon. Dit verhoogt de bodemactiviteit en draagt bij aan de opbouw van humus. Gazon kan je mulchmaaien.
- Gebruik lavameel in plaats van kalk als de zuurtegraad van je bodem te laag is. Lavameel vergroot de ontwikkeling van micro-organismen en voorziet de bodem van extra mineralen. Waarom lavameel gebruiken in plaats van zeewierkalk?
- Giet regelmatig microferm over de bodem. Dit vergroot de groep van nuttige micro-organismen in je grond.
- Zaai een groenbemester op lege moestuinpercelen. Het zaaien van vlinderbloemige planten zoals klaver en lupine helpt de stikstoffixatie te bevorderen, wat de bodemvruchtbaarheid ten goede komt.
Ook interessant om te lezen