Dazen, ook wel bekend als steekvliegen of paardendazen, zijn grote vliegen die behoren tot de familie Tabanidae. Deze insecten komen wereldwijd voor. In Nederland leven 38 soorten, in België ongeveer 41. Bij ons zijn ze tussen mei en oktober actief. Dazen beten zijn zowel voor mensen als dieren erg hinderlijk. De regendaas is de meest voorkomende soort bij ons. Ze dankt haar naam aan het feit dat ze voor en na regen extra actief is.
Wat zijn dazen?
Een daas is meestal groter dan de typische huisvlieg en hebben een breed, plat lichaam. Ze zijn grijsbruin of zwart van kleur met opvallende ogen, vaak met gouden, groene of rode banden. De vrouwtjes van de dazen zijn de vervelendste omdat ze bloed nodig hebben om hun eieren te ontwikkelen. Ze bijten mensen en dieren om bloed te zuigen, wat niet alleen pijnlijk is, maar soms ook kan leiden tot bacteriële infecties. De mannetjes voeden zich met nectar en andere plantaardige stoffen, en zijn daarom minder agressief.
Dazen zijn meestal actief op warme, zonnige dagen, vooral in de ochtend en de namiddag. Ze komen vaak voor in gebieden waar veel grasland of bossen zijn, maar ook langs waterlopen of vijvers, omdat hun larven in vochtig, modderig terrein leven.
Voortplanting van een daas
De levenscyclus van een daas bestaat uit vier fasen: ei, larve, pop en volwassen insect. De vrouwtjes leggen hun eitjes in vochtige omgevingen. Wanneer de eieren uitkomen, ontwikkelen de larven zich in modderige gebieden of onder het gras. De larven doorlopen 8 tot 9 larvestadia. Ze voeden zich met organisch materiaal en andere insectenlarven totdat ze zich verpoppen en uiteindelijk uitgroeien tot volwassen dazen. De dazen overwinteren als larven.
Dazen steken
De insectenbeten van een daas zijn pijnlijk en kunnen leiden tot jeuk, roodheid en zwelling. Bij sommige mensen kan de beet ook allergische reacties veroorzaken. In een enkel geval kan een dazenbeet leiden tot een bacteriële infectie.
Bij koeien en paarden, kunnen dazen zeer vervelend zijn. Dazen kunnen grote hoeveelheden bloed zuigen, wat leidt tot bloedarmoede bij het dier. Ze kunnen ook stress veroorzaken, wat het gedrag van het dier beïnvloedt en de productiviteit van melk en vleesopbrengst vermindert.
Dazen bestrijden
Het is niet de bedoeling om dazen te bestrijden. Ze leven in de natuur. Wel kan je dazen proberen te weren.
- Dazen vinden hun prooi op warmte, donkere kleding en beweging. Dazen worden amper afgeschrikt door geuren dus geursprays helpen niet echt.
- Draag steeds bedekkende, licht gekleurde kleding van voldoende dikte als je in het bos wandelt of paard rijdt; door dunne kleiding kunnen ze bijten.
- Om paarden te beschermen tegen een paardenvlieg beet kunnen speciale netten of dekens worden gebruikt.
- Er is een dazenval op de markt. De vrijhangende zwarte bol imiteert het achterwerk van het paard. Dazen zoeken er tevergeefs naar bloed. Bij het opvliegen komen ze in de val terecht waar ze niet meer uit kunnen.
- Stilstaand water is een ideale plek waarin dazen zich kunnen ontwikkelen. De larven ontwikkelen zich op vochtige plekken zoals in modder, water, moeras, onder stenen of rottende plantendelen.
- Libellen en sommige vogels voeden zich met dazen. Verhoog de biodiversiteit in je tuin om de populatie dazen in toom te houden.
Nut van dazen
Dazen vormen net als alle andere levende wezens onderdeel van de voedselketen. De larven van dazen eten tijdens hun ontwikkeling andere insectenlarven en pissebedden. De volwassen dazen worden gegeten door grotere insecten zoals libellen en vogels.