Engerlingen in het gras
Engerlingen zitten in de grond en meestal onder de graszoden, maar ze kunnen ook voorkomen onder hagen zoals beukenhaag, bomen en heesters. Engerlingen vreten aan de wortels van het gras of de heesters waardoor deze op termijn afsterven. Veel mensen koppelen engerlingen aan meikever. Nochtans in de meeste gevallen gaat het om andere keverlarven. Daarom is het goed om je even te verdiepen als je vermoed last te hebben van engerlingen.
Wat zijn engerlingen?
Alle witte larven met zes pootjes vooraan die we in de grond vinden, noemen we engerlingen. Hierdoor lijkt het misschien dat het steeds dezelfde keverlarven betreft, maar dit is niet het geval. Engerlingen zijn namelijk altijd larven van kevers die behoren tot de familie van de bladsprietkevers. Engerling is dus een verzamelnaam voor vele soorten keverlarven met name de rozenkever, junikever, sallandkever, julikever, meikever en andere. We bespreken op deze pagina daarom enkele bladsprietkevers die vooral schadelijk zijn voor je tuin.
Al deze larven hebben gemeen dat ze een C-vormig en witachtig lichaampje hebben met een bruine kop, een donkergrijs achterlijf en pootjes. De grootte, de vluchtperiodes en de plaatsen waar de larven en kevers voorkomen is verschillend afhankelijk van de soort. Het maakt niet zozeer uit of je weet welke soort engerling eigenlijk in je tuin zit of niet, om een goede bestrijding te selecteren. De verschillende soorten engerlingen bestrijden doe je ongeveer in dezelfde periodes.
Engerlingen schade
De volwassen kevers berokkenen in het algemeen niet zoveel schade. Zij leggen voornamelijk heel veel eitjes. Bovendien leven de volwassen kevers maar kort en voeden zich met bladeren en bloemen van planten en bomen. Dit valt dan ook meestal niet op. De larven die uit de eitjes komen, en die we engerlingen noemen, richten veel meer schade aan. Ze vreten wortels kapot van gazon en heesters, waardoor de planten afsterven.
Engerlingen in gazon herkennen
Engerlingen in het gras zijn het eerste jaar moeilijk te spotten. De kevers leggen het grootste deel van hun eitjes af op de plek waar ze als volwassen kever uit de grond komen. Slechts een klein deel van de eitjes wordt elders afgelegd. Hierdoor zie je het eerste jaar slechts enkele gele plekken in je gras en is het moeilijk om dan reeds engerlingen in gras te herkennen.
Het jaar daarna is de schade aan het gazon al veel groter, want het grootste deel van de kevereitjes zijn dan bij jou in het gazon gelegd. Als resultaat zie je meerdere gele plekken en soms al wat losliggend gazon. Je kan ook bijna 100% zeker zijn wanneer vogels zoals kraaien, kauwen en eksters in het gras komen pikken op zoek naar larven in het gazon. De vogels zorgen voor bijkomende schade, omdat ze het gras omwoelen. Ook mollen lusten best graag wat engerlingen, dus verschijnen er op de koop toe nog molshopen in je mooie gazon.
De daaropvolgende jaren neemt de schade met een sneltempo toe. Zo komt het gras los te liggen. Je kunt het als het ware oprollen. Als je dit doet, dan zie je onder het gras vele engerlingen liggen. Er is in dit stadium nog maar weinig gras te bespeuren; het is eerder een kale grond met hier en daar wat grassprieten geworden.
Schade van engerlingen aan bomen, vaste planten en heesters
De schade die engerlingen veroorzaken aan bomen, hagen en heesters is te vergelijken met de schade die een taxuskever aanbrengt. In beide gevallen worden de wortels van de planten opgegeten. In het begin worden voornamelijk de haarwortels aangetast. Naargelang de larven groeien, kunnen ze ook de grotere wortels aantasten. Vervolgens verzwakken de planten. Zo hangen planten sneller slap tijdens een warm voorjaar en kunnen ze na verloop van tijd afsterven als je de engerlingen niet bestrijdt.
Verschillende soorten engerlingen
Engerlingen is een verzamelnaam voor larven van verschillende soorten kevers. Er kunnen dus verschillende soorten engerlingen in je tuin voorkomen. Voor een effectieve bestrijding moet je niet speciaal eerst identificeren van welke soort jij last hebt, maar het kan wel interessant zijn om het te weten. Hieronder bespreken we een aantal soorten engerlingen die de meeste schade veroorzaken.
Rozenkever (Johanneskever) of Phylloperta horticola
De rozenkever is de kleinste bladsprietkever. Ze zijn namelijk ongeveer 1 cm groot. De volwassen kever is te herkennen aan een roodachtig, bijna donkerbruin dekschild. De eitjes van rozenkever worden overigens voornamelijk gelegd in gazons, grasvelden en sportvelden. Ook onder vaste planten en jonge bomen kunnen deze kevers hun eitjes leggen. Verder vliegen rozenkevers een drietal weken en voeden zich met bladeren en bloemknoppen van loofbomen. Op het moment dat je vliegende rozenkevers ziet, dan is het grootste gedeelte van de eitjes al gelegd op de locatie waar de kevers zelf uit de pop zijn gekropen.
Rozenkever herkennen
- De larven van de rozenkever hebben een éénjaarlijkse cyclus. Dat wil zeggen dat ze maar 1 jaar in de grond overwinteren als larve. Gezien de larven van de rozenkever zo’n levenscyclus hebben, zijn alle larven even groot of beter gezegd even klein.
- De rozenkever is de kleinste keversoort van de familie van bladsprietkevers. Zoals eerder vermeld zijn de larven maximaal 1 cm groot. Dus zie je in je gazon allemaal dezelfde kleine engerlingen? Dan heb je hoogstwaarschijnlijk de engerlingen van de rozenkever.
- Het vluchtpatroon van de volwassen rozenkever is zeer specifiek: ze vliegen bij zonnig weer laag boven het gazon in de voormiddag tussen 10:00 en 14:00 uur. Daarna kruipen ze terug in de grond. De rozenkevers vliegen in mei.
Sallandkever of Hoplia Philanthus
De larven van de sallandkever komen meestal voor in gazons en grasvelden op vochtige tot droge zandbodems. Daarnaast zijn deze kevers soms onder heesters te vinden. De larve van de sallandkever wordt een ‘engerling’ genoemd. De sallandkevers vliegen volgens een zeer wisselend patroon. Zo kunnen vanaf eind april de eerste kevers worden waargenomen, maar de grootste vlucht vindt meestal plaats in juni.
Hoe kun je de sallandkever herkennen?
- De sallandkever heeft een tweejaarlijkse cyclus. Dit betekent dat een engerling twee jaar onder de grond blijft voordat hij kever wordt. Hierdoor kun je in de grond twee groottes van deze soort engerlingen aantreffen.
- De sallandkever is de enige keversoort waarbij de engerlingen niet vorstgevoelig zijn. Hierdoor kun je zelfs in december-januari de engerlingen net onder de graszoden aantreffen. Met andere woorden, deze larven eten zelfs tijdens de winter verder van je gras. Alle andere soorten engerlingen gaan tijdens de winter dieper in de grond kruipen om zich te beschermen tegen vorst en stoppen daardoor met eten.
- De sallandkever heeft geen vast vliegpatroon in tegenstelling tot de rozenkever of junikever.
Junikever of Amphimallon solstitialis
De volwassen junikever lijkt veel op de meikever, maar de junikever is kleiner dan de meikever. Zo is de gemiddelde junikever slechts 18 mm. Verder vinden de vluchten van de junikever plaats tussen juni en begin augustus, afhankelijk van de temperatuur van het voorjaar. Ook de larven van de junikever worden engerlingen genoemd. Ze komen enkel voor in gras. Denk hierbij aan gazons en gras- en sportvelden op droge zandbodems.
Hoe kun je de junikever herkennen?
- De junikever vliegt bij valavond gedurende een korte periode van 1 uur. Ze vliegen dus niet in het donker zoals de meikever wel doet
- Junikevers vertonen typisch zwermgedrag rond hoge bomen of andere hoge objecten zoals elektriciteitspalen. Typisch kenmerk
- De junikever kan als een pijl in het gras duiken bij valavond en wordt vaak door de mensen als agressief ervaren
- De junikever is 2 x zo groot als de Sallandkever
- In tegenstelling tot meikevers komen de junikevers niet op licht af.
Julikever of Polyphylla fullo
De julikever is zeldzaam. In tegenstelling tot andere engerlingen soorten veroorzaakt de julikever geen schade in de tuinen. Bovendien is de julikever groter dan de meikever. Verder is de julikever voornamelijk te herkennen aan de witte vlekken op zijn zwartachtig dekschild.
Meikever of Melolontha melolontha
Als we over engerlingen spreken, dan bedoelen we meestal de larven van de meikever. Deze larven komen immers zeer veelvuldig voor. Zo vind je de meikeverlarven onder graszoden, maar ook onder hagen, naaldbomen, fruitbomen, eiken, beuken en bepaalde vaste planten.
In de zomer leggen de vrouwtjes 20 eitjes enkele centimeters diep in de grond. De larven komen na 3 tot 6 weken uit. De larven van de meikever doorlopen verschillende larvestadia gedurende verschillende jaren en worden tot 5 cm lang.
Na ongeveer 3 tot 4 jaar verpoppen ze naar kever. De verpopping duurt ongeveer 6 weken. Op dat moment is het herfst. De jonge kevers blijven in de popkamer tot het volgend voorjaar. Soms in april maar meestal in mei komen ze dan eindelijk te voorschijn.
De meikever leeft van bladeren van loofbomen. In Nederland heeft de meikever een duidelijke voorkeur voor de eikenboom, terwijl de kever in Vlaanderen vooral voorkomt in gebieden waar veel beukenbomen staan. Daarnaast komen ze ook voor op esdoorns en hazelaars. Verder is de schade die de volwassen insecten aanrichten vrij beperkt. De kevers vliegen tot juni.
Zijn meikevers bedreigd?
Neen, meikevers zijn niet met uitsterven bedreigd. Er wordt vaak beweerd dat meikevers een bedreigde soort zijn. Volgens de Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren (Velt) is dit een mythe. Ze stellen dat de meikever simpelweg weinig zichtbaar zijn, omdat ze zich overdag in hagen verstoppen en juist ’s nachts actief zijn. Door ’s avonds lichtbronnen te laten branden, kan je meikevers lokken. Deze methode wordt ook gebruikt om meikevers te vangen.
Hoe de meikever herkennen?
- Een larve van de meikever leeft 3 tot 4 jaar onder de grond. Dit betekent dat er verschillende maten van meikeverlarven aanwezig kunnen zijn in de grond.
- Op het einde van de ontwikkeling van de larven zijn ze net zo dik en groot als een pink. Hier kun je een meikeverlarve goed aan herkennen, want geen enkele andere engerling bereikt deze grootte.
- De meikever en junikever verschillen in die zin dat de meikever ’s nachts vliegt en wordt aangetrokken door licht. De junikever vliegt juist precies op het moment dat de zon is ondergaan in de periode tussen licht en donker. Deze keversoort vliegt dus niet in volledige duisternis. Bovendien wordt de junikever niet aangetrokken door licht van lampen.
Hoe kan je de meikever herkennen?
Het grootste onderscheid tussen engerlingen en de larven van de taxuskever zit in het feit dat engerlingen poten hebben: de larven van taxuskever hebben geen poten. De larven van de taxuskevers zijn relatief klein, namelijk maximaal 1 cm. Hierdoor zijn ze vergelijkbaar met de larven van de rozenkevers. De rozenkever heeft de kleinste engerlingen van alle keversoorten.
Engerlingen bestrijden
Engerlingen bestrijden in het gazon vraagt een beetje kennis over de timing wanneer er juist larven in de grond zitten. Op die manier weet je wat de beste toepassingsperiode is om de engerlingen in kwestie te bestrijden en hoeveel opeenvolgende jaren je de behandeling best kan herhalen.
Het beste middel tegen engerlingen zijn nuttige aaltjes of ook wel nematoden genoemd. Dit geldt voor engerlingen zowel in het gazon als aan wortels van heesters en hagen. De aaltjes gaan de engerlingen in de grond opzoeken en deze vervolgens bacterieel vergiftigen. Ze worden ziek en sterven af.
Engerlingen bestrijden met aaltjes
Engerlingen kun je het beste bestrijden met aaltjes. B-green en B-green+ zijn beiden aaltjes tegen engerlingen. Zo bevat B-green ‘Heterorhabditis bacteriophora’ aaltjes en B-green+ bestaat uit een combinatie van ‘Heterorhabditis bacteriophora’ en ‘Steinernema feltiae’ aaltjes. Bij Rootsum kan je de twee soorten aaltjes tegen engerlingen kopen.
De aaltjes uit het zakje los je op in een emmer water. Vervolgens verdun je het aaltjesmengsel met extra water en giet je het over de te behandelen grond uit. Een duidelijke handleiding is bijgevoegd bij het product.
Waarom kunnen we het beste engerlingen bestrijden met aaltjes? Aaltjes leven samen met specifieke bacteriën die dodelijk zijn voor de engerlingen. Ze zoeken daarom een engerling op in de grond, dringen deze binnen en laten vervolgens de bacteriën los. Deze bacteriën doden de engerling uiteindelijk binnen enkele uren en vermeerderen zich in de dode larven. Ten slotte verkleurt de engerling door dit proces.
De aaltjes vermeerderen zich dus in de dode larven. Na verloop van tijd komen ze weer vrij in de grond terecht. Hierdoor kan het gehele proces opnieuw beginnen. De aaltjes zijn klaar om nieuwe keverlarven te infecteren.
Let op! Bij engerlingen bestrijden met aaltjes is het belangrijk dat de ondergrond de hele tijd vochtig blijft of al zeker niet volledig uitdroogt. In droge grond kunnen aaltjes namelijk niet overleven.
Wanneer engerlingen bestrijden met aaltjes?
Op het juiste moment engerlingen bestrijden met aaltjes zorgt natuurlijk voor het meeste effect.
Engerlingen bestrijden doe je best op het einde van de zomer en nazomer
Engerlingen bestrijden met aaltjes is het meest effectief wanneer de engerlingen nog klein zijn. De aaltjes kunnen namelijk het best de jonge engerlingen, die net uit de eieren gekomen zijn, bestrijden. Daarom ligt de belangrijkste behandelingsperiode voor alle keverlarven in de zomer en nazomer. Indien de dag- en nachttemperaturen hoog blijven, kun je ook nog tot half oktober aaltjes inzetten als effectief bestrijdingsmiddel.
Hieronder vind je een richtlijn voor het beste bestrijdingsmoment per keversoort:
- Rozenkever: vanaf eind juli tot eind september met B-green.
- Sallandkever en junikever: April/mei met B-green+ en vanaf half augustus tot eind september met B-green.
- Meikever: April/mei met B-green+ en vanaf half augustus tot eind september met B-green+ als je een kleine oppervlakte behandelt. Voor tuinen groter dan 200m2 kies je voor de gewone B-green aaltjes.
Engerlingen bestrijden tijdens het voorjaar: wel of geen goed idee?
Engerlingen bestrijden met aaltjes kan zeker en vast in het voorjaar, maar het mag zeker niet de enige behandeling zijn tijdens dat jaar.
Heb je last van engerlingen, beperkt dan de schade door een voorjaarsbestrijding. Op het einde van augustus of in september moet je zeker opnieuw aaltjes toepassen, wanneer alle tijdens de zomer gelegde eitjes zijn uitgekomen.
Je kunt aaltjes in het voorjaar enkel gebruiken als de bodem voldoende is opgewarmd. De bodemtemperatuur moet minimaal 12°C bedragen, maar beter is 15°C of hoger. Koude bodemtemperaturen zorgen voor minder parasitering van de aaltjes en dus uiteindelijk een slechter resultaat.
Opgelet: de rozenkever kan in het voorjaar niet behandeld worden met aaltjes omdat de rozenkeverlarven na de winter meteen veranderen van larve naar voorpop en nadien in pop. Poppen worden weinig tot niet gedood door de aaltjes.
De larven van de sallandkever en de junikever kunnen bij goede bodemtemperaturen vanaf eind april tot eind mei bestreden worden met B-green+. Verder bestrijd je de larven van meikeverin het voorjaar ook met B-green+aaltjes.
Hoeveel keer aaltjes tegen engerlingen per jaar toepassen?
In principe gebruik je één keer per jaar aaltjes tegen engerlingen en dan met name in de zomer of nazomer. Merk je echter de engerlingen in het voorjaar op, kies dan voor een voorjaarsbehandeling en een najaarsbehandeling. Dat kan (met uitzondering van de rozenkeverlarven) om de plaag te onderdrukken. De belangrijkste behandeling is echter in het najaar. Een voorjaarsbehandeling kan dus een najaarsbehandeling niet vervangen.
Omdat de rozenkever een éénjaarlijkse cyclus heeft, kunnen de engerlingen van deze keversoort met 1 behandeling in de zomer of nazomer effectief worden bestreden.
De sallandkever en junikever hebben een tweejaarlijkse cyclus en moeten daarom minstens twee jaar na elkaar met aaltjes behandeld worden. De behandeling vindt in dit geval plaats tussen half augustus en eind september.
De meikeverlarve blijft drie tot vier jaar in de grond aanwezig. Vandaar dat je gazons met meikeverlarven drie tot vier jaar na elkaar moet behandelen om je probleem op te lossen.
Aaltjes tegen engerlingen: prijs
De prijs van aaltjes tegen engerlingen is afhankelijk van de hoeveelheid aaltjes die je koopt. Zo varieert de prijs naargelang de verpakking. Je hebt doorgaans 0,5 miljoen nematoden nodig per vierkante meter. Bij Biogroei kun je aaltjes tegen engerlingen kopen voor 10 m2 en 100 m2 maar ook aaltjes tegen engerlingen 500 m2 en 1000 m2.
Voorwaarden om aaltjes te gebruiken
Om engerlingen aaltjes efficiënt te gebruiken, houd je best rekening met volgende elementen:
- De bodemtemperatuur moet voldoende hoog zijn: minimaal 12°C en maximaal 30°C. De voorkeur gaat uit naar 15°C.
- De bodem moet vochtig zijn en minstens twee weken vochtig blijven na toepassing. Indien het onvoldoende regent, moet het gebied beregend worden. Lees ook: wachten op regen, is dat de ideale keuze?
- Gazons en grasvelden moeten op voorhand worden gemaaid. In geval van vervilting van gras, verticuteer eerst. De dikke viltlaag beperkt enerzijds de doordringbaarheid van de aaltjes, anderzijds komt in een dergelijke laag zeer veel biologisch bodemleven voor en dus ook veel natuurlijke vijanden van aaltjes. Daarom heeft een dikke viltlaag een dubbel nadelig effect: de nematoden kunnen moeilijk de viltlaag passeren en komen daarbij roofvijanden tegen die hen vernietigen alvorens ze de ondergrond bereikt hebben en de plaaginsecten kunnen bestrijden.
- Als de engerlingen onder heesters en hagen voorkomen, dan mag er geen boomschors of andere bodembedekking liggen wanneer je aaltjes gebruikt. Boomschors of andere bodembedekking verhindert dat de aaltjes in de grond kunnen doordringen.
Rozenkever val tegen engerlingen
Met behulp van een rozenkever val kan je volwassen rozenkevers wegvangen. Deze rozenkeverval werkt op basis van een feromoon. Feromonen zijn een soortspecifieke lokstof. Dat wil zeggen dat enkel rozenkevers naar de val worden gelokt. De rozenkeverval heeft als voornaamste doel om vast te stellen wanneer de vluchten van de rozenkever beginnen. Zo kan je op het juiste moment aaltjes toepassen. Zes weken na de eerste vangst van rozenkevers zijn de larven in de grond aanwezig en kan je de aaltjes inzetten.
Hang de rozenkeverval op vanaf begin mei. De rozenkevers worden door de feromonen in de lucht naar de val gelokt en worden vervolgens gevangen.
De vraatschade aan blad en bloemen van deze kevers mag niet onderschat worden. Dankzij de rozenkeverval wordt die bladvraat merkbaar gereduceerd.
Versterk je planten en je gazon
Engerlingen zijn vooral te vinden op droge zandgronden. Doorgaans hebben planten en ook gazons op zandgrond het moeilijk in de zomer - zelfs zonder engerlingen. Hierdoor wordt vaak gedacht dat het gras simpelweg is afgestorven door de droogte. Pas in het najaar kom je er vervolgens achter dat er wellicht meer aan de hand is. Daarom raden wij je aan om je planten en gazon bijtijds te versterken. Dit kun je op een tweetal manieren doen:
- Meststoffen met hoge stikstofwaarden verzwakken het gazon en maken het gevoeliger voor ziekten en plagen. Het gazon kun je net als andere planten in de moestuin en siertuin voorzien van een laagje wormenaarde in het voorjaar. Dit zorgt voor de nodige voeding en de noodzakelijke micro-organismen
- Alle moestuinplanten, siertuin planten en gazons kun je versterken met Oenosan. Dit product vernevel je vanaf het begin van het groeiseizoen om de drie weken over de planten en het gazon. Als je dit advies goed opvolgt, dan zal alles beter bestand zijn tegen de droogte in de zomermaanden en hoef je veel minder water geven.
Extra tip: heb je veel kale plekken in de tuin ten gevolge van engerlingen vraat? Meng dan â…” wormenaarde met â…“ grond. Dit strooi je vervolgens op de kale, open plekken. Daarna kun je gras inzaaien.
Engerlingen bestrijden met gif
Chemische bestrijding van engerlingen is voor de particulier niet meer zinvol. De meeste chemische middelen die voorheen werkten tegen engerlingen zijn inmiddels van de markt genomen vanwege van milieuoverwegingen. Hierdoor zijn aaltjes tegen engerlingen momenteel het beste middel dat momenteel verkrijgbaar is om engerlingen te bestrijden.
Engerlingen bestrijden met aaltjes of nematoden
‘Nematoden’ is een andere term die gebruikt wordt voor aaltjes. Deze nematoden zijn de meest efficiënte bestrijding van engerlingen, slakken en varenrouwmug. Vele mensen die nematoden kopen tegen varenrouwmug weten inmiddels al hoe efficiënt en snel dit natuurlijke product werkt. Hetzelfde geldt voor de nematoden engerlingen en nematoden tegen slakken.
Emelten en engerlingen bestrijden
Beide plaaginsecten kunnen met aaltjes worden aangepakt, maar het product tegen engerlingen is anders dan het product tegen emelten. Zo bestrijd je emelten met C-green aaltjes en engerlingen bestrijd je met B-green en B-green+ aaltjes.
De larven van de langpootmug noemen we ‘emelten’ en de larven van een viertal schadelijke keversoorten heten ‘engerlingen’. Het onderscheid maken tussen deze plaaginsecten is dus essentieel om te weten welk product je in huis moet halen.
Verder is het belangrijk dat je de juiste toepassingsperiode kiest voor de bestrijding van deze insecten. De toepassingsperiodes voor het bestrijden van emelten en engerlingen zijn namelijk verschillend.