Wat is wolluis?
Wolluis behoort tot de familie van de schildluizen net als de dopluizen. Wolluizen zijn echter luizen zonder schild en vormen in die zin een uitzondering in deze insectengroep. De wolluizen leven in een wit wollig pakje van samen gesponnen wasdraden. Hierin worden ook bij de meeste soorten de eitjes afgezet.
Wolluis herkennen - Hoe ziet wolluis eruit?
De verschillende stadia van wolluis zien er allemaal anders uit.
Vrouwelijke wolluis
De vrouwelijke wolluis zie je als een klein plat bepoederd diertje dat zich traag voortbeweegt op de planten. Het doet een beetje denken aan een witte pissebed.
Vrouwelijke wolluizen ontwikkelen geen vleugels in hun ontwikkeling in tegenstelling tot bladluizen, die dit wel doen in de herfst. Vliegende wolluis bestaat dus niet. Wollige beukenbladluis wordt vaak gezien als vliegende wolluis maar is een echte bladluis.
De mannelijke wolluis
De mannetjes zijn onnoemlijk klein, gevleugeld en zie je met het blote oog niet. De mannetjes voeden zich niet met plantensappen, ze zijn enkel nodig om de vrouwtjes te bevruchten. Ze doen verder geen schade aan de planten. Wat je dus waarneemt als witte diertjes, zijn de vrouwelijke wolluizen.
De eizakjes
De witte pluis op de plant zijn de eizakjes waarin door de vrouwtjes eitjes worden afgelegd.
Schade van wolluis
Welke schade zie je bij wolluis aan je planten? Hieronder een opsomming.
Vergeling van bladeren
Wolluis zuigt plantensappen uit de bladeren en stengels van planten. Hierdoor kan er vergeling en misvorming van het blad ontstaan.
Vorming van honingdauw
Als de wolluis sappen zuigt uit de bladeren, neemt ze tegelijkertijd suikers op. Het teveel aan suiker scheiden ze als uitwerpselen terug uit in de vorm van een plakkerige massa. Dit noemen we honingdauw.
Honingdauw wordt geproduceerd door wolluis en dopluis maar niet door schildluizen. Ook bladluis en witte vlieg produceren honingdauw.
Zwarte plekken op de bladeren
De zwarte vlekken noemt men roetdauwschimmel, een zwarte schimmel die ontstaat op de honingdauw. Roetdauwschimmel ontstaat dus als gevolg van de honingdauw die door de wolluis wordt uitgescheiden.
Grote esthestische schade
Behalve de honingdauw en roetdauwschimmel zorgen de wolluizen voor de aanmaak van het wit wasachtig materiaal dat je op de planten als witte hoopjes ziet liggen. De vrouwtjes clusteren samen en leggen daarin hun eitjes af. Dit geeft de plant snel een vuile indruk.
Wolluis in kamerplanten
Wolluis op kamerplanten en sierplanten komt zeer frequent voor. Calathea, ficus, strelitzia, cactussen, orchideën, palmen en varens zijn sterk gevoelig aan wolluis. De meest voorkomende soort is de citruswolluis.
Wolluis bestrijden op cactus, wolluis bestrijden op palm, wolluis bestrijden op orchidee: het kan allemaal met Crymo, de larven van Cryptolaemus.
Cryptolaemus is een roofkevertje, familie van de lieveheersbeestjes. Hun larven eten erg goed verschillende wolluissoorten. Meer weten over Crymo?
Wolluis in olijfboom
Tegenwoordig, door de warme zomers en zachte winters, planten we steeds meer Zuiders bomen zoals citrusbomen, olijfbomen, passievrucht, bananenbomen, ananas… al deze soorten zijn gevoelig aan citruswolluis. De bestrijding van wolluis op Zuiderse fruitbomen gebeurt buiten met Chrysopa en binnenshuis of in kas met Crymo.
Wolluis bestrijden
Wat te doen tegen wolluis? Je kan wolluis biologisch bestrijden, gezonder voor jou en de planten.
Wolluis biologisch bestrijden
Rootsum biedt je twee wolluisbestrijders: Crymo. Naargelang de situatie waarin wolluis voorkomt, wordt één of beide bestrijders uitgezet.
1. Crymo tegen wolluis
Crymo bevat jonge larven van Cryptolaemus. Ze eten de eitjes en jonge larven van wolluis terwijl de oudere larven van Crypotaemus alle stadia kunnen verorberen.
Crymo is actief boven de 16°C en werkt het best 20° en 28°C. Het wordt enkel binnenshuis of in kassen gebruikt.
Cryptolaemus larven zijn wit en lijken sprekend op wolluis. Ze zijn heel het jaar beschikbaar en kunnen binnenshuis een jaarrond uigezet worden.
2. Chrysopa tegen wolluis!
Chrysopa bevat larven van de inheemse, groene gaasvlieg. Ze voeden zich met veel schadelijke insecten waaronder ook wolluis. Chrysopa is een oplossing om wolluis buiten te bestrijden. Buiten bestrijd je best tussen april en eind september.
Geef voor alle toepassingen in kas of binnenshuis echter de voorkeur aan Crymo.
Opgelet: Inheemse lieveheersbeestje en zijn larven eten over het algemeen geen wolluis met uitzondering van enkele soorten die bij voedselgebrek zich wel aan wolluis wagen. Koop geen Adalia, larven van lieveheersbeestjes tegen wolluis want het geeft geen resultaat.
Voordelen van biologische bestrijding van wolluis
- Geen gif in je woonkamer of je werkplek
- Werkt efficiënt
- Zoekt ook de wolluis die dieper liggend verstopt zit in bladoksels
Nadelen:
- De lege eizakjes blijven op de planten achter, ze worden niet gegeten door de nuttige insecten. Deze moeten na de bestrijding manueel verwijderd worden met een zeepsopje. Dit geldt ook voor een chemische bestrijding.
- Crymo en Chrysopa kunnen niet gebruikt worden als er mieren op de planten aanwezig zijn. Als je de mierennesten weet, kan je eerst Mier-run in de nesten aangieten. Na een week kan je vervolgens nuttige insecten uitzetten. Als je de nesten niet weet, plaats dan op voorhand ecologische mierendoosjes om de mieren te doden.
Andere middelen tegen wolluis
Wat helpt en wat helpt niet?
Wolluis manueel verwijderen
Wolluis verwijderen met een doekje en zeepsopje is te doen als de planten nog niet te erg zijn aangetast en je bij de wolluis kan komen. Vooral dat laatste is essentieel. Soms zitten de wolluizen zodanig goed verstopt in stengelspleten, bladoksels of zelfs aan de wortels waardoor je er bij de inspectie van de planten overheen kijkt.
Huismiddel tegen wolluis
Een middel tegen wolluis is snel gevonden. Je hoeft je keukenkast maar open te doen maar helpt het ook? Wolluis bestrijden met afwasmiddel , groene zeep met spiritus, azijn, zout, alcohol noem maar op, het wordt allemaal gebruikt.
Azijn en zout worden verdund met water over de planten gespoten. Zout zou ik zelf niet aanraden want dit wordt door planten niet goed verdragen dus direct daarna de planten terug afspuiten met water is zeker aanbevolen. Groen zeep met spiritusoplossing evenals een alcoholoplossing wordt meestal gebruikt om wolluis aan te stippen. Dagelijks herhalen en volharden tot geen enkel wolluis nog zichtbaar is, luidt dan de boodschap.
Tip: Besef dat azijn en zout – ook al zijn het keukenmiddeltjes – toch ook schadelijk zijn voor nuttige insecten en er een wachttijd van 3 tot 5 dagen moet gerespecteerd worden vooraleer je nuttige insecten mag uitzetten.
Wolluis chemisch bestrijden
Gif spuiten tegen wolluis heeft weinig effect omdat de wolluis voorzien is van een waslaag en de eitjes beschermd zitten in eizakjes. Elk contactinsecticide is daarom weinig effectief.
Spuitmiddelen niet combineren met nuttige insecten
Chemische en ook giftige, natuurlijke middelen zoals Neemolie zijn schadelijk of dodelijk voor nuttige insecten. Kijk eerst wat je gespoten hebt en of het schadelijk is voor Crymo.
- Dodelijk voor Crymo larven: producten op basis van abamectine, deltamethrin, imidacloprid, permethrin.
- Lichtschadelijk voor Crymo larven: producten op basis van pirimicarb, acetamiprid en kaliumzouten van vetzuren (biologisch)
- Neemolie is schadelijk en vraagt een wachttijd van twee weken
Heb je vooraf gespoten en wil je de wachttijd kennen, contacteer ons dan.
Waar komt wolluis vandaan?
Wolluis is een schadelijk insect dat zich over heel de wereld verspreid heeft. Wolluis geeft de voorkeur aan tropische en subtropische gebieden en plant zich daar gezien de warme en vochtige omstandigheden gemakkelijk voort.
Ondanks dat wolluis zware vorsttemperaturen kan verdragen, vinden we in ons klimaat wolluis vooral in kassen en binnenshuis, vooral daar waar het warm en vochtig is.
Hoe krijg je wolluis?
- Jonge wolluizen kunnen redelijke afstanden al lopend afleggen terwijl de oudere wolluizen zich nauwelijks nog verplaatsen.
- Jonge luizen kunnen door de wind of met luchtcirculatie verspreid worden.
- De grootste verspreider is de mens: via je kleding of met nieuwe planten kan je wolluis in huis halen.
Kan je wolluis voorkomen?
Als je weet dat vocht en warmte ideale omstandigheden zijn voor wolluis, kan je trachten om deze combi te vermijden. Maar sommige planten hebben juist deze biotoop nodig om zelf goed te groeien. Wolluis heb je er dan bij te nemen.
Soorten wolluis
Grosso modo kunnen we drie belangrijke groepen wolluis onderscheiden.
Citruswolluis, Pseudococcus citri
De citruswolluis wordt ook wel de serre wolluis genoemd. In België en Nederland vind je citruswolluis vooral op kamerplanten en Zuiderse fruitbomen (olijfbomen, ananas, kiwi…) terug. In uitzonderlijke gevallen zie je citruswolluis ook opduiken in groenten zoals komkommer, meloen en aubergine.
De citruswolluis is max. 4 mm lang en 3 mm breed. Ze zijn dus ovaal van vorm. Deze soort wordt gekenmerkt door de korte wasdraden aan de rand van het lichaam en aan de achterzijde twee korte staartfilamenten. De citruswolluis produceert weinig was waardoor de lichtbruine kleur van het luizenlichaam zichtbaar blijft door de was heen.
De kortstaartwolluis, Pseudococcus viburni
De kortstaartwolluis, ook de tomaten wolluis genoemd, lijkt op de citruswolluis maar ze is met een dikkere waslaag bedekt en de uitsteeksels rond het lichaam zijn langer dan bij citruswolluis. In tegenstelling tot de citruswolluis zijn de twee staartfilamenten duidelijker langer dan de filamenten aan de zijkant van het lichaam.
Behalve op tomaat waar ze vooral voorkomen aan de voet van de stengels, kan deze soort ook voorkomen op sierplanten zoals Orchideeën en Passiflora.
De langstaartwolluis, Pseudococcus longispinus.
De langstaartwolluis is gemakkelijk te herkennen aan de lange staartfilamenten die minstens even lang zijn als hun totale lichaam. De vrouwtjes van deze soort leggen geen eitjes in een eizak zoals de meeste andere wolluizen. De vrouwtjes zijn levendbarend zoals de bladluizen en baren dus hun jongen (nimfen) onder hun lichaam in een fijn spinsel van wasdraden. Zo producteert een enkel vrouwtje op enkele weken tussen de 100 en 200 nimfen.
De langstaartwolluis is minder algemeen dan de citruswolluis maar kan desondanks in veel soorten sierplanten worden aangetroffen evenals in bepaalde fruitsoorten zoals druiven, advocado en citrusplanten.
Insecten die op wolluis lijken
In de volksmond spreekt men van wolluis op hortensia, wolluis op buxus, wolluis op appelbomen en wolluis op beukenhaag. In al deze gevallen gaat het niet om wolluis maar een ander insect dat éen of andere wolachtige wasafscheiding produceert waardoor ze verward worden met wolluis. We nemen ze even onder de loep!
Wolluis op hortensia
Op hydrangea of hortensia komt geen klassieke wolluis voor. Het gaat om de hydrangea dopluis of Pulvinaria hydrangeae, een wollige dopluis. De vrouwelijke dopluizen maken in juni wollige eimassa’s waardoor de verwarring met wolluis ontstaat. De jonge dopluizen blijven op de bladeren tot de herfst om vervolgens te verhuizen naar de houtachtige takken.
Deze dopluis, ondanks haar naam die specifiek verwijst naar hortensia’s, komt ook voor op laanbomen zoals Linde en Esdoorn.
Wolluis op buxus
Als men spreekt van buxus wolluis gaat het over de buxusbladvlo of Psylla buxi. De bladvlo veroorzaakt schade aan de topblaadjes, deze krullen samen en er ontstaan bobbels op de blaadjes. De bladvlo overwintert als ei in de knoppen. De jonge larven komen uit in april-mei en zijn op dat moment bedekt met witte melige wasdraden; hierdoor ontstaat de verwarring met wolluis.
De buxusbladvlo vormt enkel in het voorjaar een tijdelijk probleem. Eénmaal de buxussen gesnoeid worden, is het merendeel van de buxusbladvlo ook opgeruimd.
Wolluis op haagbeuk en beukenhaag
Beuken en beukenhagen zijn zeer gevoelig aan de wollige beukenbladluis. Meestal als men van dit insect last heeft, spreekt men van vliegende wolluis of beukenhaag wolluis. Sommige denken dat het om witte vlieg gaat. Deze verwarring ontstaat omdat de wollige beukenbladluis opvliegt als je aan de haag komt om ze te scheren of iets dergelijks.
De wollige beukenluis overwintert als ei op de beuk. Vanaf april verschijnen de eerste larven. De larven scheiden witte wasdraden uit. Door de wollige wasafscheiding die aan de luizen blijft hangen, worden ze verward met wolluis.
Meer lezen over de beukenbladluis en hoe ze te bestrijden?
Wolluis op appelbomen
Op appelbomen maar ook op peer en kweepeer kan appelbloedluis voorkomen. Veel mensen verwarren dit met wolluis.
De appelbloedluis is een bruinpaarse luis van enkele mm groot maar je herkent ze niet als dusdanig. Ze produceren een witte, wollige massa op de takken en twijgen van fruitbomen. Onder deze wollige wasdraden vormen de bloedluizen kolonies en planten ze zich voort.
Meer lezen over de appelbloedluis en hoe je ze kan bestrijden?
Verschil tussen wolluis en dopluis?
Wolluis, dopluis en schildluis behoren alle drie tot dezelfde insectenfamilie namelijk deze van de schildluizen.
Schildluizen leven onder een wassen schild dat los zit van hun diertje zelf. De vrouwtjes planten zich meestal ongeslachtelijk voort en leggen hun eitjes af onder het schild. Veel soorten schildluizen komen voor op sierplanten.
Dopluizen zijn luizen wiens schild niet los zit. De rug van de dopluis vergroeit tot een bruin dopje. Ook hier worden eitjes afgelegd onder de moederdop. De jonge larven die uit de eitjes komen zijn beweeglijk en verplaatsen zich op de bladeren. Vanaf het moment dat het dopvormig rugschild ontwikkeld is, zetten ze zich vast op twijgen en takken.
Wolluizen hebben geen schild maar beschermen zichzelf in een wollig geheel van wasdraden. De meeste soorten leggen daar ook de eitjes in af. De wolluis vrouwtjes zie je zeer traag voortbewegen op de bladeren en takken als platte witte insectjes.
Meer weten over dopluizen?